Leeswijzer:

Lees dit als een vrije associatie, als een breinvlaag van gemoedsverbijstering voor mijn part. Afijn en toemaar, laat mij nou ook eens ouwehoeren, gewoon omdat ik nou eenmaal meer van speculeren met woorden hou. Het is sterker dan mijzelf.

De miljardenoplossing van minister Bos ter verlichting van de financiële crisis heeft veel krediet bij de bankdirecteuren. Vind je het gek? Gewone mensen spellen dagelijks de krant en proberen te begrijpen wat er gebeurt. Waarom hunnie wel en wij niet? Wat als ik mijn consumptief krediet (het volle leven) en/of hypotheek (levensvoorwaarde) niet meer kan aflossen? Je komt nog makkelijker van je sofa dan van je bank af zo lijkt het wel. Mama Mini!

Wat we al wekenlang zien is dat de banken het geld van Bos vasthouden – zoals je een reddingsboei vasthoudt. Bijna geen bank durft nog kredieten te verstrekken. In tijden van wantrouwen = gebrek aan vertrouwen om te handelen, heb je meer aan kennis dan aan kennissen. Minister Bos heeft veel kennis. Intussen is hij ‘man of the match’ bij iedereen die bang is en daarom de hoop vestigt op de grote roerganger. Zo gaat het altijd in christelijk Nederland. Men wordt vanzelf weer gelovig.

Mag ik even spuien?

Als je bij blufpoker blundert, pas je bij de volgende beurt op je centen. Eerst even van de schrik bekomen. Je hebt immers plots een bom duiten verloren en je tafelgenoten lachen zich een kriek. Je was ‘een beetje dom’ en dus ga je niet meteen opnieuw inzetten, zelfs niet beginnen aan een geheel nieuw systeem.

In alle ernst:

Banksuper- en -inferieuren hadden beloofd te allen tijde onze spaarcenten terug te geven als wij daarom zouden vragen. De Nederlandse Bank had tegen gewone (handels)banken gezegd, dat ze aan 10% in kas wel genoeg zouden hebben, spaarcenten neem je immers toch niet op, die laat je groeien – generatie op generatie. Vadertje Staat had de kwajongen met zijn Bank dus ook wel een beetje aangemoedigd met geld te spelen.

Een breinvlaag is zoiets als ‘the making of’. Het gaat in mijn beeldvorming om de vele bijgedachten bij al die scenario’s welke onze financieel specialisten opdissen.

De Volkskrant van 27 november 2008 heeft een mooie schematische tekening opgeleverd over twee methoden om de economie weer aan de gang te krijgen. Het bovenste gedeelte van de prent laat een geldpers zien met een pijp naar een huis dat de maatschappij met haar banken voorstelt. Onderin de tekening zie je een grote stofzuiger die de vuilniszakken met daarin de slechte leningen van de banken opzuigt.

• De Geldkraanmethode: de Centrale Bank regelt het kapitaalverkeer middels de rentestand en/of door geldbiljetten bij te drukken – en in omloop te brengen.
• De Stofzuigermethode: overheid zuigt slechte leningen, lees hypotheken, op bij de gewone (handels)banken. Deze bange banken hebben dan weer geld over om kredieten te verstrekken – zou je denken.

De idee daarachter is simpel.

De overheid wordt gezien als ‘De Centrale Bank’ bij een spel als Kolonisten van Catan. Deze Bank heeft enkel nut door het vloeiend laten verlopen van het spel. Het spel is hier de economie, gespeeld door echte mensen. Failliet gaan kan deze Bank dus ook niet, tenzij de geldpers uitvalt. Er valt hier wel iets te nuanceren, maar dat haalt de vaart uit de vlaag. Zolang je geld in de juiste (lees democratische en ethisch verantwoorde) verhouding over de maatschappij uitschudt hoef je geen financiële crisis te hebben. Met geloof en vertrouwen in een onkwetsbare bank is het bestaan van echt geld irrelevant. Mensen zijn heel wel in staat andere en ergere crises te ontwikkelen. Deze hebben indirect hun invloed op de geldcrisis natuurlijk.

Ik ben niet ondernemend als het om geldhandel gaat en doe dus voorlopig niks in de overtuiging dat elke gekkigheid vanzelf overdrijft. Ook de media weten het trouwens nu al: “de recessie komt … en is begin 2010 weer voorbij.” Mijn geld staat daarom bij een saaie bank geparkeerd. Ik word noch miljardair, noch heb ik grote wijsneuzigheden qua beleggingsstrategie. Je zou zeggen, dat velen van ons die nuchtere rust bewaren tot de goktafel is afgeserveerd en de soep zo heet eten als het snaveltje gebekt is.

En wat zeggen sommige gesubsidieerde economen?

(Zij zijn alomtegenwoordig op de buis en in de krant.)

‘Als iedereen nou net als meneer Bokdam niets doet met zijn geld, dan drijft de economie in het slop … Geld moet rollen anders rollen er koppen. Cijfers moeten transparanter en men moet elkaar weer vertrouwen.’ Moet ik dan als eerste mijn geld van de bank halen? Leidt dat niet tot paniek bij anderen? Waaraan wil de geleerde dan dat ik mijn geld uitgeef? Het stormt in mijn hoofd. Maar moet het geld van Bos dan langs de bank, langs AF zogezegd? Dat is nog maar de vraag.

En wat doet de Regering als reactie op de uitgesproken crisis? 😉

De Regering geeft de banken nieuw speelgeld, want de regering kan zelf niet bankieren, is geen bankier en wil dat ook niet zijn zegt ze.

Breinban.

Mijn breinvlaag zeurt nu een beetje. Ik wil wel aan iets anders denken, doch ik ben in een breinban getrokken. Een breinban lijkt nog het meeste op een atmosferische vastloper: de wind is even gaan liggen. Het kan drukkend worden in een breinban. Luchten helpt, maar welk luik zet ik open?

Wanneer heeft een bank genoeg geld om weer arrogant met geld te gaan speculeren? Want speculeren is de kern van de moderne bankier. Dat hangt af van het vooruitzicht op straf, op de strafmaat. Maak de bankier onschendbaar en hij zal alles uit de brandkast halen om er mee te woekeren.

De banken vinden het op dit moment nog niet verstandig om alweer te gaan speculeren en dus komt dat geld van Bos niet in omloop. Daardoor vallen er ontslagen… Dat geld van Bos moet dan op zijn minst naar de werkelijk getroffenen: de kandidaat- en gemaakt-werklozen roept mijn vlaag. Mijn vlaag meent ook, dat die slachtoffers waarschijnlijk ook verstandig zullen zijn en het naar hun spaarrekening brengen. Zo krijgen de banken nog meer geld in kas. Het moet anders.

Regeren.

Bankieren is niet hetzelfde als regeren, althans zou dat niet mogen zijn.

Regeren is toch zorgen dat elke landgenoot van de euro geniet, dat de euro naar democratisch stemgedrag wordt verdeeld? De regering moet zorgen, dat het daar woekert waar het woekeren moet.

Verstandhouding bank-politiek?

Wat kan de bedoeling van al dat speelgeld van Bos dan wel zijn? De economie vlottrekken! Een vlot getrokken economie is dynamisch, elke hype is hip. Wij (de gemiddelde Nederlander) willen het idee hebben dat we vrij zijn – ook in het spenderen van ons zelfverdiende geld. Eigenlijk hoeft er alleen gewerkt te worden voor de goederen die wij mensen met alle geweld willen aanschaffen. Regeerders trachten die vraag van ons mensen (consumenten) te beïnvloeden, zodat die min of meer overeenkomt met het aanbod van de producenten. De theorie hierover wordt door Bos gevolgd: doe politiek-economisch zo min mogelijk datgene wat afwijkt van wat buurlanden doen. In een open economie eet het buurland namelijk meteen mee van jouw bordje. Wanneer je dus iets voordeliger maakt, bijvoorbeeld lagere belasting voor profvoetballers 😉 dan gaan die subiet naar dat paradijs en schiet Nederland zelf er geen bal mee op.

De lagere overheden die als bankiers denken,

zijn minder regeerders dan speculanten vrees ik. De politici die het geld van hun gemeente of provincie in IJsland parkeerden wilden daarmee waarschijnlijk goede sier maken bij hun achterban. Zou daarmee publiek-private samenwerking bedoeld zijn? Het was hen niet gevraagd om met gemeenschapsgeld te gokken, anders had de bevolking het bestuur van hun gemeente of provincie wel bij een bank neergelegd. De eerste vrijgekozen bank tot burgemeester van Groningen ….

Geld moet dus rollen?!

Dat begrijpen wij met zijn allen wel. Wat wij in onze vrije wereld ook dachten te begrijpen was, dat er geen grenzen aan groei bestonden. Dus kon het niet op. The sky was the limit en alleen een zondvloed kon ons nog bang maken.

Zoenoffers.

Het ligt iets genuanceerder ben ik bang. In de economie en in de liefde kennen we grofweg twee soorten goederen. Schaarse en niet schaarse.

Schaarste is het kernbegrip in de economie – niet het aantal beoefenaren van het vak.

Een schaars goed is schaars, omdat er niet genoeg van is op elk gewenst moment voor iedereen overal.

Rukvlaagje.

In de kruising van economie en liefde ligt het anders. In het virtuele Second Life draait het om zo schaars mogelijk. Bij porno is er zelfs helemaal geen goed. Tegelijk is het als economisch goed overal en altijd verkrijgbaar. De economieboeken worstelen nog met de grondslagen hieromtrent en zo doen hun vakvullers. Normen en waarden zijn niet schaars, iedereen heeft er een buik vol van en dus zijn ze goedkoop. De logen en nomen kunnen het veldwerk niet aan.

Een breinvlaag is zoiets als een vliegend tapijt: je weet dat je geflest wordt, maar alleen al erover fantaseren is zoveel spannender dan een lijnvlucht naar Bangkok.

Risico.

Het begrip risico werd uitgehold, men keek bij een lening niet op een gat meer of minder in de hand van de lener, iedereen was een happy consumer. Velen leden aan een verslaving die menigeen uit zijn First Life rukte.

Maar hoe transparant mag een gatenkaas zijn om nog langer een kaas genoemd te worden? Kortom steeds meer mensen gaven geld uit dat ze niet hadden. Ja, in gedachten. De bank leende (geleend) geld uit aan huizenbezitters. Deze beloofden plechtig alles met rente terug te zullen betalen – bullshit. De bank vertelde aan andere kapitaalverstrekkers, dat zijn bank nog een heul groot bedrag tegoed had en dat die vordering 100% veilig was – bullshit. De kapitaalmarkt werkte met beloftes en belofte maakt schuld. Schuld en geweten. Hierover graag een andere keer.

Zie daar maar eens mee klaar te komen.

Plotseling een subvlaag, de vlaag borrelt een strenge vraag op:

Wat is daar erg aan?

Niets, helemaal niets zolang iedereen maar meespeelt. Ongeveer een kwart van de Nederlandse bevolking heeft ‘betalingsachterstanden’ lees ik. Dat hebben we al jaren. Het gaat er om hoe je dat naar buiten brengt en wanneer. Het is een beetje als met temperatuur: je hebt naast een buitentemperatuur nog iets wat men is gaan noemen de gevoelstemperatuur. De economie is verhit? U mag het zeggen.

Waardoor moest het spel dan (tijdelijk?) stopgezet worden?

Omdat plotseling iemand om echt geld ging vragen? Neu dat ging maar om betrekkelijk kleine bedragen. Wel omdat in de bankwereld mensen concullega’s zwart begonnen te maken. Hoe roddels en geruchten (let wel: die worden altijd door concrete mensen verspreid, al dan niet opzettelijk) tot angst in het algemeen en wantrouwen bij bepaalde banken in het bijzonder voert? In deze breinvlaag is daar geen ruimte voor – dat gaat over psychologie en daar moet je het liefst geen grappen over maken ;-).

De juiste allocatie. Naar wie moet het geld van Bos dan?

Het mooiste zou zijn als dat wat we met zijn allen in Nederland willen kopen ook alleen in Nederland gemaakt zou worden – hadden we maar een gesloten economie. Dat gaat niet lukken. Bos zou het geld aan ons kunnen geven, het meest aan hen die vaak naar het buitenland gaan op vakantie en daar dan opscheppen over Nederland. ‘In ons land is alles beter’ … Bewoners van andere landen gaan dan geloven in het wonder van ons – ons wonder is geloof.

Banen.

Salaris is er om uit te geven. Dat geeft ons een goed gevoel. Als wij iets te spenderen hebben, ook het rondje aan de bar door de man, of het bekijken van een paaldanser op internet á €1.50 per minuut door bijvoorbeeld een vrouw, dan leven we. Ik denk dat we even geen slimme producten van hoogbegaafde banklui willen, nu even niet, straks weer wel.

Salaris is voor verzekeringen.

Je hoeft ook niet per se salaris te hebben voor een sterke economie. Als iedereen zijn schulden maar kan aflossen in daarover afgesproken en telkens opgerekte termijnen – dan blijft de rust bewaard. Als we er met zijn allen weer in geloven gaat onze economie als een speer vooruit. Bos is ook van de VU, net als ik.

Het hoeft geen echt werk te zijn, als het maar leidt tot rollend geld dat qua omvang in verhouding staat tot wat er wel aan echte producten tegenover staat. Een echt product is echt als de koper ervan vindt dat het echt is. In de psychiatrie gaat al langer de opvatting rond, dat een slimme psychiater mensen die denken dat ze gek zijn, weer laat denken dat ze normaal zijn. De derde gek die hiervoor betaalt ondergaat dezelfde behandeling. Inderdaad, wat de gek er voor geeft. Dat verzeker ik u.

Een breinvlaag trekt heel vaak een spoor van verbijstering langs verkeerd afgestelde wissels. De vlaag waait over of wordt weggelachen. Sommige vlagen komen sterker terug. Een paradigma is vaak begonnen als een dwaze gedachte.

(Er)Bijzaken worden goedkoper.

Wat ik spannend vind is dat de auto’s goedkoper worden, vooral de tweedehands. Ik zie mij al in een heule grote bak met zo’n lekkere subwooferende bas in de boxen 😉 Als ze erg goedkoop worden koopt iedereen er eentje (bij) en dan staan we met zijn allen blij te wezen in de file 😉 Een deel van die file gaat als ‘handel’ naar Afrika en daar krijgen ze het er vast heel warm van. Er moet denk ik iets naar scholen om continuïteit van productie te waarborgen? De overheid kan als regeerder haar geld inzetten voor productie en scholing? Ja, dat klinkt ouderwets degelijk.

Na deze niet beursgestuurde beschouwing blijft de vraag: “Hoe nu verder?” en “Wie gaat ons dat zeggen?” Wie heeft er nou recht van spreken als je al vindt dat er een varken is dat meer gelijk is dan andere varkens om überhaupt recht van spreken te hebben?

Aan de boei van Bos zie ik bij vlagen mooie rooie oortjes.

De vent vent zijn potlood uit met verve. Hij trekt hier een streep, zet daar zijn handtekening onder zijn mening en hij brengt bijna overal rust. Alleen daarom al is hij goed.

De waan van de dag zal waarschijnlijk nooit een volwaardige DSM-classificatie worden. We moeten dus leren omgaan met het Ministeriële Besluit tegen deze waanzin.

In mijn leven heb ik sterk de indruk gekregen, dat iedereen alleen maar iets doet wat hem op enig moment wordt ingegeven door de tijd- en kuddegeest. Minister Bos vormt samen met ons de kudde. Zonder Bos zijn wij Nederlanders ook een kudde. (en wij zijn in de meerderheid 😉 Die kudde heeft Bos tot een leider gemaakt en de kudde definieert een leider als iemand wiens mening ertoe doet. Een Democratisch Besluit. Alleen een kudde olifanten kan een Bos vertrappen en wij Nederlanders zijn geen olifanten. Of wat hij doet goed of kwaad uitpakt hangt denk ik deels af van hoeveel geloof wij eraan hechten.

Dat het altijd om een mening gaat en niet om een waterdicht verhaal begrijpt de kudde, want de kudde is een politiek dier.

De maatschappij 

kent begrippen die maskeren dat inzichten en kennis meestal niet meer dan meningen zijn: ‘voortschrijdend inzicht’ of iets ernstiger kijkend: ‘paradigmaswitch’. Dat je, als de ‘wetenschappelijke’ argumenten niet langer kloppen, je wat anders gaat verdedigen zonder expliciet te zeggen dat je je oude stelling verlaat. De maatschappij accepteert voortschrijdend inzicht en paradigmaswitch als iets dat sterker is dan onszelf. Het is een soort passionele denkfout. Vergeeflijk.

Vergelijken we bankieren met wetenschap?

Net als de slimme jongens en meisjes van de bank bedenken zij ingewikkelde procedures voor onderzoek, dat nu weer eens wel en dan weer niet tot iets leidt waar een gewoon mens wat aan heeft. En het mag wat kosten. Verder gaat elke vergelijking tussen beide groepen mank. Ik vergelijk bankieren dus niet met wetenschap, mij te speculatief die hypothesen.

Het initiatief van het Noorden.

Een sympathiek plan vind ik een Noordelijk initiatief om geplande, het liefst al goedgekeurde, projecten naar voren te halen: gelijk uitvoeren. Werk is salaris is koopkracht. Elk Europees land zijn snelweg naar het buurland, start- en landingsbanen daaroverheen en weg vliegt de recessie. Het gevaar dat overheidsinvesteringen pas daadwerkelijk werk opleveren tegen de tijd dat de recessie voorbij is, lijkt me geen argument om het niet te doen, tenminste als over die investeringen democratisch is gesteggeld.

Ik ben sterk voor het Noordelijk Initiatief. Ik gok dat het initiatief op tijd komt en speculeer op de zelfredzaamheid van de Noorderling.

De breinvlaag steekt op en gaat liggen zonder enige regelmaat. Het is een sterke en vrolijke vriend die je leven lichter maakt. Ik steek er regelmatig iets van op – als ik weer eens niet kan kiezen uit al die strakke parallelle betogen van hen die over mijn welbevinden waken en die ik alleen maar op hun woord hoef te geloven.

Nota bene: de UB verzorgt bij het Kennisdebat de links naar interessante websites waar het om economie gaat.

Gert Jan Bokdam

Deze vlaag is uitgeschreven voor het personeelsblad van de UB Groningen.

Categorieën:fietsen, Meisjes en jongens