Evolutionair bioloog en storyteller Frans de Waal was deze week in Groningen, hij pleitte voor het bestaan van empathie en altruisme bij een aantal dieren. Nu is het aardige aan de evolutiegedachte, dat je nooit weet welke kant het op gaat. Als toehoorder in de zaal ontsloeg mij dat van de verplichting een standpunt in te nemen vond ik. Ik kon heel goed luisteren naar ’s mans betoog zonder mij druk te maken over waar die lezing naartoe evolueerde – het beste van het verhaal zou uiteindelijk toch wel blijven hangen. Het evolutionaire resultaat van De Waals biologisch-filosofische staartdeling was: Mens en Dier vormen één ‘geheel’. Onder de streep stond een continuüm, dus ook op het gebied van gevoelens.

Zijn in powerpoint gestoken plaatjes en filmpjes van primaten, dolfijnen en olifanten ontroerden bij tijd en wijle vanwege hun struggle with life. De Waal gaf grif toe, dat veel kennis over het goede karakter van beesten op anekdotes stoelt en dat de wetenschapper vanaf zijn leerstoel natuurlijk vaak en graag interpretaties hieraan toevoegt. Maar dat nam niet weg, dat die anekdotes samen met knap bedachte experimenten de hypothese wel degelijk aannemelijker maken. Zo liet hij ons een stel olifanten zien, die, op het ene knie, een kalf met hun slurf en voorpoten uitgroeven uit een modderkuil, het kalf zou zeker zijn verdronken, en werd ik onlangs zelf gevoelig getroffen door het zien van de ‘Battle of Kruger’, waarin een kudde buffels eerst wegloopt van een door leeuwen afgezonderd kalf, maar uiteindelijk terugkeert en die leeuwen verjaagt.

Interessant aan dit vraagstuk vond ik of de dieren nu uit empathie handelden (de dieren konden zich de verschrikkelijke angst en verlatenheid van het kalf voorstellen) en dus altruïstisch, intelligent en doelgericht gedrag hierop lieten volgen? OF dat ze het zekere voor het onzekere namen en door deze actie zich een slecht geweten wilden besparen? Seks had hier niets mee te maken.

Categorieën:Wetenschap